7 THÓI QUEN HIỆU QUẢ
Không có sự ưu tú đích thực nào mà lại
không gắn với một cách sống đứng đán
David Starr Jordan
Hơn 25 năm làm
việc với mọi người trong nhiều môi trường khác nhau: kinh doanh, giáo dục, hôn
nhân và cả trong gia đình, tôi có dịp tiếp xúc với rất nhiều người vô cùng
thành công về vật chất; nhưng trong họ luôn giằng xé một nỗi niềm khao khát,
một ước muốn sâu kín. Họ muốn có sự bình tâm, tính hiệu quả cũng như cải thiện
mối quan hệ với người khác. Những vấn để họ chia sẻ với tôi có lẻ phần nào
tương tự trăn trở của bạn bây giờ: Tôi đã đặt ra và gặt hái được những thành
công nghề nghiệp vô cùng to lớn. Nhưng điều này lại khiến tôi đánh đổi đời sống
cá nhân và gia đinh tôi. Tôi không còn thời giờ để quan tâm đến vợ con nữa.
Thậm chí, tôi còn không hiểu được chính minh, xem điều gì mới thực sự là quan
trọng với tôi bây giờ. Nhiều khi tư vấn lương tâm - tôi không biết có đáng để
mình phải đánh đổi như vậy không? Tôi vừa bắt đầu chương trình ăn kiêng lần nữa
- đây đã là lần thứ năm trong năm nay rồi. Tôi biết mình béo phì và thực sự
muốn thay đổi điều đó. Tôi dành thời giờ đọc tất cả mọi thông tin về sức khỏe,
đặt ra mục tiêu và khích lệ mình với một tinh thần lạc quan, tự động viên rằng
mình có thể làm được. Nhưng kết quả chẳng có gì thay đổi. Chi sau vài tuần là
tôi mất nhiệt huyết. Dường như tôi không thế giữ lời hứa với chính mình thì
phải?
Tôi tham dự hết
khóa học này đến khóa huấn luyện khác về quản trị tính hiệu quả. Tôi kỳ vọng
nhiều ở nhân viên của mình cố gắng thân thiện và cư xử hòa nhã với họ. Nhưng
kết quả là ho vẫn không trung thành với tôi. Tôi đoán nếu tôi nghỉ bệnh ở nhà
một ngày, chắc chắn họ sẽ tán gẫu suốt cả ngày hôm ấy. Vì sao tôi không thể
huấn luyện cho họ biết tự giác làm việc và có tinh thần trách nhiệm - hay tìm
được những nhân viên như thế
Đứa con trai
của tôi không những quậy phá mà còn nghiện ngập. Tôi đã thử hết cách mà nó vẫn
không chịu nghe lời, Ta phải làm gì bây giờ đây?
Có quá nhiều
việc cần làm mà thời gian thì không bao giờ đủ. Tôi cảm thấy áp lực và bức bối
cả ngày, thậm chí suốt tuần. Tôi dự các hội thao về quản lý thời gian, thử áp
dụng vài phương pháp lập kế hoạch. Chúng cũng có chút hữu ích, nhưng nhìn chung
tôi không cảm thấy mình đang sống một cuộc đời ý nghĩa, không thấy mình thực sự
hạnh phúc, hiệu quả và bình an.
Tôi muốn dạy
các con tôi hiểu về giá trị của lao động. Nhưng mỗi khi làm bất kỳ việc gì thì
tôi đều phải kè kè theo sát chúng; chưa kể là phải chịu đựng những lời kêu ca
than vãn. Nếu tôi tự làm chắc chắn mọi việc dễ dàng hơn nhiều. Tại sao bọn trẻ
con không thể vui vẻ và tự giác làm việc mà không cần nhắc nhở nhỉ?
Tôi bận, thật
sự rất bận. Nhưng đôi lúc tôi cũng tự hỏi minh rằng liệu những gì mình đang làm
có tạo ra khác biệt về lâu về dài không. Tôi rất muốn tin là có một ý nghĩa nào
đó trong cuộc đời mình, rằng mọi thứ sẽ khác hơn nhờ có sự hiện diện của tôi.
Khi thấy bạn bè
hay người thân đạt được một số thành quả hoặc được công nhận trong cuộc sống,
tôi mỉm cười chúc mừng họ. Nhưng trong lòng, tôi thấy mình đang ganh tị với họ
Tại sao tôi lại có cảm giác ấy chứ?
Tôi là người cá
tính khá mạnh. Tôi biết minh có thế kiểm soát kết quả trong hầu hết các cuộc
trò chuyện. Tôi có khả năng gây ảnh hưởng lên người khác để họ nghe theo ý
mình. Trong mỗi tình huống giao tiếp, tôi nhìn thấu câu chuyện, vì vậy mà những
ý tưởng tôi nếu lên thường sẽ là tốt nhất. Thế nhưng, tôi vẫn cảm thấy có gì đó
không thoải mái và luôn tự hỏi liệu người khác nghĩ gì về mình, và về những ý
tưởng của mình nữa
Đời sống hôn
nhân của tôi đang lạnh nhạt đi chăng tôi không lục đục gì cả, chỉ là không còn
yêu nhau nữa thôi. Chúng tôi có nhờ đến dịch vụ tư vấn và cũng nổ lực làm theo,
nhưng kết quả là chúng tôi vẫn không thể nhóm lại cảm xức tình yêu ngày nào mà
chúng tôi đã từng có với nhau.
Những câu
chuyện trên đều là những vấn đề sâu sắc và đầy khó khăn. Chúng không thể được
giải quyết bằng những biện pháp tức thì.
Vài năm trước
đây, vợ tôi - Sandra và tôi cũng rơi vào một hoàn cảnh khó khân tương tự. Cậu
con trai của chúng tôi trải qua một giai đoạn khủng hoảng ở trường học của nó.
Nó học rất tệ, thậm chí còn không biết làm theo một số chỉ dẫn trong các bài
kiểm tra, huống chi là làm bài tốt. Vẻ mặt giao tiếp xã hội, thằng bé còn thiếu
trưởng thành lắm, thường ngại ngùng ngay cả với người thân quen. Trong các hoạt
động thể chất, nó là người nhỏ con, ốm yếu và vụng về. Ví dụ khi chơi bóng
chày, quả bóng chưa được ném mà nó đã vung gậy rồi. Vì vậy mà bọn trẻ khác rất
hay cười nhạo nó.
Sandra và tôi
nôn nóng muốn giúp con trai mình. Chúng tôi quan niệm rằng, nếu "thành
công" là hai chữ ai cũng muốn trong mọi lĩnh vực, thì trong vai trò làm
cha mẹ của chúng tôi, chúng lại càng trở nên vô cùng quan trọng. Vi vậy, chúng
tôi cố gắng điều chỉnh thái độ và hành vi của mình, cũng như của thằng bé.
Chúng tôi tác động vào tinh thần và dùng một số biện pháp tâm lý tích cực,
khích lệ cậu bé: "Cố lên con trai. Cha mẹ biết là con có thể làm được. Đặt
tay xích lên một chút nào, mắt tập trung vào quả bóng. Đứng vụt gây cho đến khi
quả bóng gần tới con nhé". Nếu thằng bé có chút tiến bộ, chúng tôi động
viên ngay: "Tốt lắm con trai, cứ tiếp tục nhé.
Khi bọn trẻ
cười nhạo thằng bé chúng tôi mắng ngay "Lùi ra. Để nó yên. Nó đang học
cách chơi mà", Khi đó, cậu chỉ biết khóc và khăng khăng tin rằng mình sẽ
không bao giờ có thể chơi bóng chày được, rồi dần không còn thích môn này nữa.
Mọi cố gắng của
chúng tôi đều vô hiệu, chúng tôi rất lo lắng. Chắc chắn việc này sẽ ảnh hưởng
đến sự tự tin của thằng bé. Vợ chồng tôi vẫn tiếp tục động viên, hỗ trợ và tỏ
ra lạc quan, nhưng sau biết bao thất bại, chúng tôi đành lùi bước và thay đổi
cách nhìn vấn đề theo một cấp độ khác.
Vào thời điểm
đó, tôi đang tham gia giảng dạy về phát triển năng lực lãnh đạo cho nhiều công
ty trên khắp nước Mỹ. Tôi thiết kế các chương trình đào tạo cách mỗi hai tháng
về chuyên để "Kỹ năng giao tiếp và cách nhìn nhận" nằm trong khuôn
khổ chương trình Phát Triển Lãnh Đạo Cấp Cao dành cho tập đoàn IBM.
Trong quá trình
nghiên cứu giảng dạy, tôi đặc biệt hứng thú với nội dung nói về việc các góc
nhìn của chúng ta được hình thành ra sao, cách chúng chi phối chúng ta đánh giá
vấn đề, và rồi cách đánh giá đó tác động đến hành vi của chúng ta ra sao. Từ
đó, tôi tiếp tục nghiên cứu vẻ lý thuyết kỳ vọng và hiện tượng "lời tiên
đoán tự trở thành hiện thực" - hay còn gọi là "Hiệu Ứng
Pygmalion", và rồi nhận ra góc nhìn của chúng ta có ảnh hưởng vô cùng sâu
sắc như thế nào. Nó khiến tôi hiểu rằng chúng ta phải rất lưu tâm đến những
lăng kính mà mình đang sử dụng, vì ta nhìn thế giới này thông qua những lăng
kính ấy; cũng như thế giới mà chúng ta đang nhìn thấy đây, chính lăng kính đó
sẽ định hình cách chúng ta lý giải nó.
Sandra và tôi thảo luận với nhau về những khái
niệm mà tôi giảng dạy cho IBM và ánh xạ vào trường hợp con trai mình. Chúng tôi
bắt đầu nhận ra những gì chúng tôi làm để giúp con trai mình trước đây không hề
đúng với cách mà chúng tôi thực sự nhìn nhận nó. Khi thành thật nhìn lại cảm
xúc bên trong mình, chúng tôi nhận ra mình vẫn cho rằng nó là đứa chậm tiến,
tụt hậu so với bạn bè. Vi vậy, cho dù chúng tôi cố gắng thay đổi thái độ và
hành vi nhiều đến đâu, mọi nổ lực cùng không hiệu quả. Cho dù nói gì hay làm
gì, thì thông điệp thực sư mà chúng tôi đang gửi đến thằng bé vẫn là: "Con
không có khả năng. Con cần được che chở". Chúng tôi hiểu ra rằng: nếu muốn
thay đổi tình hình, trước tiên phải thay đổi chính mình. Và để thay đổi mình
hiệu quả, cần thay đổi nhận thức.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét