KHỔNG TỬ TÂM ĐẮC
Chương 1 Đạo hiếu kính
Sự mộc mạc, ấm áp của Luận Ngữ là ở
chỗ nó không chỉ hàm chứa đạo lớn của thiên hạ, mà quan trong hơn, nó chưa bao
giờ đánh mất khởi điểm mộc mạc của mình.
Đạo hiếu kinh chính là khởi điểm của
sự mộc mạc này.
Chúng ta ngày nay đã thực sự xa rời
xã hội tông pháp, bối cảnh nảy sinh đạo hiếu. Trong xã hội hiện đại, giữa cha
và con đã không còn tồn tại mối quan hệ kiểu vua tôi đối ứng. Thế thi phải
chăng chữ “hiếu" hiện đã quá lỗi thời?
Phải chăng trong xã hội ngày nay, xã hội mà ai cũng được quyền bình đẳng, được hưởng sự công bằng trước pháp luật, "hiếu" không còn là nguyên tắc cơ bản của việc làm người?
Luận Ngữ không chỉ nói cho chúng ta
biết cách tu dưỡng nhân tâm, mà còn đem đến một con đường để mỗi người có thể
đi đến lý tưởng của mình.
Khổng Tử và các học trò có rất nhiều
những lời hỏi đáp hàng ngày. Ví dụ, một ngày nọ, Nhan Hồi và Tử Lộ nói chuyện
cùng thầy. Khổng Tử nói: "Các con mỗi người đều nói về chí hướng của mình
đi!".
Tử Lộ nói: "Mong muốn của con
là đem những đồ vật tốt của chính mình như quần áo, ngựa xe cho bạn bè cùng
dùng, dùng đến hỏng cũng chẳng sao".
Nhan Hồi nói: "Nguyện ước của con là làm sao để mỗi người không còn thường xuyên khoe khoang về chính mình, không phóng đại công lao của bản thân, bất cứ lúc nào cũng giữ được hai chữ "khiếm tốn", thế là được".
Đúng lúc này, các học trò mới phát
hiện là thầy mình vẫn chưa nói gì. Tử Lộ bèn nói: "Chúng con rất muốn được
nghe chí huớng của thầy!"
Khổng Tử đã điềm đạm nói về lý tưởng
của mình bằng ba câu hết sức đơn giản: "Lão giả an chi, bằng hữu tín chi,
thiếu giả hoài chi" (Luận Ngữ, Cộng dã tràng).
Chí hướng của Khổng Tử chính là làm
sao để người già được yên lòng, bạn bè được tin tưởng lẫn nhau, còn con trẻ thì
luôn được yêu mến.
Các bạn nghĩ xem, mỗi người trên thế giới này có ai không bị ràng buộc bởi ba mối quan hệ, đó là: quan hệ với các bậc bề trên, cụ thể là cha mẹ - những người đã sinh thành và nuôi nấng chúng ta nên người; với những người cùng thế hệ, tức bạn bè - những người luôn gắn bó cùng chúng ta hầu như suốt cả cuộc đời; và với những người thuộc thế hệ sau, tức là con cái của chính chúng ta?
Nói về chí hướng Khổng Tử hoàn toàn không đề cập đến việc phải xây dựng quốc gia, xã tắc ra sao, cần làm thế nào để có thể kiến lập công danh, mà ông chỉ bày tỏ ước nguyện làm sao cho người già có thể yên lòng bạn bè có thể tin tưởng cùng giữ chữ tín với mình, và làm sao để mình trong mắt con trẻ luôn được yêu mến, ngưỡng mộ, nhớ nhung. Nếu như sự tồn tại của chúng ta có thể khiến trong lòng ba đối tượng ấy có những trạng thái tình cảm như vậy là đã đủ.
Trong tình huống này, xếp ở vị tri thứ nhất chính là "lão giả an chi".
Hiếu kính là một đức tính tốt đẹp, nhưng thế nào mới thực sư là "hiếu", chúng ta đã thực sự hiểu rõ chưa?
0 nhận xét:
Đăng nhận xét